Büyü/Türleri: Genel Sınıflamalar
- Koruyucu / Bereket Büyüsü (Ak Büyü)
- Örneğin İslâm kültüründe “ak büyü” diye anılan, ferdin ya da toplumun iyiliği için yapılan büyüler vardır.
- Antik kültürlerde “koruyucu büyü” ya da “şans getirme büyüsü” gibi uygulamalar da vardır (örneğin tılsımlar, muskalar).
- Zararlı / Mal Büyüsü (Kara Büyü)
- Başka kişilere zarar verme, iradesini etkileme, ilişkiyi bozma ya da kötülük eriştirme amacıyla yapıldığına inanılan büyülerdir.
- Bu tür büyüler özellikle çoğu dinî literatürde ağır şekilde yasaklanmıştır.
- Nazara ve Göz Etkisine Yönelik Büyüler
- “Nazar”, “kötü göz”, “göz değdi” gibi halk tabirlerinde yer alan; bir kişinin ya da eşyanın şansının azalması, hastalanması gibi durumlara bağlanan inançlardır. Koruyucu büyülerle birlikte anılır.
- Kehanet, Fal ve Öngörü Amaçlı Büyüler / Sihirler
- Geleceği görme, bilme, kontrol etme niyetiyle yapılan ritüeller. Antropolojide “magical divination” başlığı altında incelenir.
- Ritüel Nesne Kullanımı, Muska-Tılsım Büyüsü
- Muska, tılsım, obje kullanımına dayanan uygulamalar: bir nesne aracılığıyla etki sağlama iddiası taşıyan büyüler. Örneğin “muska yazma, düğüm bağlama, ip üfleme” gibi.
- Enerji / Ruhsal Müdahale Temelli Büyüler
- Halk anlatılarında “ruhuna dokunma”, “kalbine işleme”, “bağlama” gibi ifade edilen, doğrudan enerji ya da ruhsal düzeyde müdahale edildiği düşünülen uygulamalar. Bu daha modern/karma bir sınıflandırmadır (akademik kaynaklarda net terimlerle yer almasa da halk kültüründe yaygındır).
İslam Kültüründe Büyü Sınıflamaları
Özellikle İslam açısından büyüyle ilgili literatürde şu gibi sınıflamalar bulunur:
- Sihir/büyü: Şeytanın ya da cinlerin yardımıyla yapılan, insanların iradesine müdahale eden uygulamalar.
- Beyaz büyü ya da tabii büyü: Bazı kaynaklarda “zararsız, doğal yollarla meydana gelmiş ama halkın “büyü” dediği olaylar” için kullanılır.
- Kara büyü: Zararlı, kötücül niyet taşıyan büyüler.
- Koruyucu sihir ya da büyü (muska, nazar koruması gibi) — bunların meşruiyeti ve hükmü farklı görüşlere göre değişir.
Özet Tablo
Tür | Amaç | Örnek |
---|---|---|
Koruyucu / Bereket | Şans açma, koruma, iyilik için | Muska, nazar değmesini önleme |
Zararlı / Mal | Zarar verme, ilişki bozma, kontrol etme | Ayrılma büyüsü, kötülük yapma |
Nazara / Göz Etkisine | Beklenmedik kötü durumlara açıklama | Nazar değdi, musibet geldi |
Kehanet / Fal | Geleceği bilme, kontrol etmeye çalışma | Fal bakma, gelecek öngörüsü |
Nesne / Tılsım Temelli | Obje aracılığıyla etki sağlama | Muska yazma, ip bağlama |
Ruhsal / Enerji Müdahalesi | Bilinçaltı, ruh hali, duygular üzerine | “Bağlama”, “etki yapma” anlatıları |